Direct-Indirect / İngilizce Dolaysız-Dolaylı Cümleler

Direct-Indirect / İngilizce Dolaysız-Dolaylı Cümleler  

Bir söz, sözü söyleyen kişinin ağzından çıktığı gibi aynen ifade edilirse, bu “direct” dolaysız cümle olur. Birisinin söylediği söz, yani birisinin söylediği cümle, diğeri tarafından başka birisine aktarılırsa, bunlar “indirect” dolaylı cümle olur.

Dün Ali “Ben her gün okula giderim.” Dedi.

“Indirect” cümlede ise kişi, birisinin söylediği sözü kendi kelimeleriyle aktarıyor.

Dün Ali her gün okula gittiğini söyledi.

Direct cümlelerin yapısı ikiye ayrılır.  

•  Ana cümle (main clause)
•  Yan cümle (subordinate clause)

Tırnak içindeki bölüm, yani aktarılan söz, yan cümledir. Cümlenin tamamı ana cümledir. Türkçe’de yan cümle, ana cümlenin içindedir. İngilizce’de genellikle yan cümle sondadır.

Direct cümlelerin indirect şekle çevrilişi değişik uygulama gerektirmesi bakımından üç şekilde olur.

1- (Statement) olumlu, olumsuz düz cümleler.

2- (Question) soru cümleleri.

3- (Imperative) emir cümleleri.

1- Statements

Olumlu, olumsuz düz cümleler.

Bu gruptaki “direct” cümlelerin “indirect” hale çevrilmesinde iki noktaya dikkat ediniz.

A) Ana cümle “The Simple Present Tense”mi yoksa “ The Simple Past Tense” mi?

B) Ana cümleden sonra, yan cümleye başlarken “to” ile bağlı bir “indirect object” (dolaylı tümleç) var mı? Yani “to me”, “to him”, “to his father”, “to the director” gibi.

Bu iki unsura bağlı olarak dört çeşit “direct” cümle vardır.

Ana cümle Simple Present Tense, indirect object yok.

1. All the time Ali says “I love Ayşe.”
   Ali her zaman “Ayşe’yi severim” der.
   
2. Ana cümle Simple Present Tense, indirect object var.

All the time Ali says to his friends “I love Ayşe.”
Ali her zaman arkadaşlarına “Ayşe’yi severim” der.

3. Ana cümle Simple. Past Tense, indirect object yok.

Yesterday Ali said “I love Ayşe.” Ali dün “Ayşe’yi severim” dedi.

4. Ana cümle Simple Past Tense, indirect object var.

Yesterday Ali said to me “I love Ayşe.”
Ali dün bana “Ayşe’yi severim” dedi.

Kural:

A) Ana cümlede “indirect object” varsa “indirect”e çevrilirken “say” fiili “tell”e dönüşür.

B) Yan cümledeki şahıs zamirleri, sözü söyleyenin bahsettiği kişiye göre değişikliğe uğrar.

C) “Direct” cümledeki ana cümle “S. Present Tense” ise “indirect”e çevirirken yan cümlenin zamanı aynen kalır. Eğer ana cümle “S. Past Tense” ise “indirect”e çevrilirken yan cümlenin zamanı da bir derece “Past”laşır.

1. 
   Ali says “I love Ayşe.”
   Ali “Ayşe’yi severim” der.
   
   
   A) Ana cümlede “say” fiilinden sonra “to me”, “to you”, “to him” gibi bir “indirect object” bulunmadığı için “say” fiili aynen kalır. Yan cümlenin tırnakları kaldırılır ve ana cümle ile yan cümle arasına “that” bağlacı yerleştirilir.  

Ali says that ______________________

B) Yan cümledeki birinci şahıs zamiri olan “l”, üçüncü şahıs zamiri olan “he”ye dönüşür. Çünki Ali kendisinden bahsetmektedir.

Ali says that he ______________________

C) Ana cümlenin fiili “S. Present Tense” olduğu için, yan cümlenin fiili de değişmeyerek “S. Present Tense” olarak kalır.

Ali says that he loves Ayşe. Ali Ayşe’yi sevdiğini söyler.

2) Ali says to his friends “l love Ayşe.”Ali arkadaşlarına “Ayşe’yi severim” der.

A) Ana cümlede “say” fiilinden sonra “indirect object” (to his friends) olduğu için “say” fiili “tell”e dönüşür ve yine “direct object”ten sonra “that” bağlacı getirilir.

Ali tells to his friends that ______________________

B) Yan cümledeki birinci şahıs zamiri olan “I”, üçüncü şahıs zamiri olan “he”ye dönüşür.

Ali tells to his friends that he ______________________

C) Ana cümlenin fiili “S. Present Tense” olduğu için yan cümlenin fiili de değişmeyerek “S. Present Tense” olarak kalır.

Ali tells to his friends that he loves Ayşe.
Ali arkadaşlarına Ayşe’yi sevdiğini söyler.

Ali said “I love Ayşe.”
Ali “Ayşe’yi severim” dedi.

A) Ana cümlede fiilden sonra “indirect object” bulunmadığı için fiil aynen kalır. (tell’e dönüşmez.) Fiilden sonra “that” bağlacı getirilir.

Ali said that ______________________

B) Yan cümledeki birinci şahıs zamiri olan “l”, üçüncü şahıs zamiri olan “he”ye dönüşür. 

Ali said that he ______________________

C) Ana cümlenin fiili “S. Past Tense” olduğu için yan cümlenin fiili de bir derece “Past”laşır.

Ali said that he loved Ayşe.
Ali Ayşe’yi sevdiğini söyledi.

Ali said to me “l love Ayşe.”
Ali bana “Ayşe’yi severim” dedi.

A) Ana cümledeki fiilden sonra “indirect object” (to me) bulunduğu için “say” fiili “tell’e dönüşür. Fakat fiilimiz “Simple Past Tense” olduğu için onun da “Simple Past Tense”i olan “told”u alıyoruz. Yine “direct object”ten sonra da “that” bağlacını getiriyoruz. 

Ali told me that ______________________

B) Yan cümledeki birinci şahıs zamiri olan “l”, üçüncü şahıs zamiri olan “he”ye dönüşür.

Ali told me that he ______________________

C) Ana cümlenin fiili “Simple Past Tense” olduğu için, yan cümlenin fiili de bir derece “Past”laşır.

Ali bana Ayşe’yi sevdiğini söyledi.

Ana cümlenin “direct” ve “indirect” cümlelerde kullanılan fiil çekimleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 

Direct	Indirect
1- Simple Present Tense	Simple Past Tense
2- Present Continuous Tense	Past Continuous Tense
3- Simple Past Tense	Past Perfect Tense
4- Past Continuous Tense	Past Perfect Continuous Tense
5- Future Tense	Conditional
6- Future Continuous Tense	Conditional Continuous Tense
7- Present Perfect Tense	Past Perfect Tense
8- Present Perfect Continuous Tense	Past Perfect Continuous Tense
9- Past Perfect Tense	Past Perfect Tense
10- Past Perfect Continuous Tense	Past Perfect Continuous Tense
11- Future Perfect Tense	Perfect Conditional
12- Future Perfect Continuous Tense	Perfect Conditional Continuous Tense

Direct - Indirect ile örnekler :

Şimdi bir örnek cümle ele alalım ve bu tense’lerin hepsi için uygulayalım.

1. Ali said “I write a letter.” Ali “Ben bir mektup yazarım.” dedi.
   
   
   Ali said that he wrote a letter.Ali bir mektup yazdığını söyledi.
    
2. Ali said “I am writing a letter.”Ali “Ben bir mektup yazıyorum” dedi.
   
   Ali said that he was writing a letter.Ali bir mektup yazdığını söyledi.
3.  Ali said “I wrote a letter.” Ali “Ben bir mektup yazdım” dedi.
   
   Ali said that he had written a letter. Ali bir mektup yazmış olduğunu söyledi.
4. Ali said “I was writing a letter.”Ali “Bir mektup yazıyordum” dedi.
   
   Ali said that he had been writing a letter. Ali bir mektup yazmakta olduğunu söyledi.
5. Ali said “I will write a letter.” Ali “Bir mektup yazacağım” dedi.
   
   Ali said that he would write a letter.Ali bir mektup yazacağını söyledi.
6. Ali said “I will be writing a letter.” Ali “Bir mektup yazıyor olacağım” dedi.
   
   Ali said that he would be writing a letter. Ali bir mektup yazıyor olacağını söyledi.
7. Ali said “I have written a letter.”Ali “Bir mektup yazdım” dedi.
   
   Ali said that he had written a letter.Ali bir mektup yazdığını söyledi.
8. Ali said “I have been writing a letter.”Ali “Bir mektup yazmaktayım” dedi.
   
   Ali said that he had been writing a letter.Ali bir mektup yazmakta olduğunu söyledi.
9. Ali said “I had written a letter.”Ali “Bir mektup yazmıştım” dedi.
   
   
   Ali said that he had written a letter.Ali bir mektup yazmış olduğunu söyledi.
   
10. Ali said “I had been writing a letter.” Ali “Bir mektup yazmaktaydım” dedi.
    
    
    Ali said that he had been writing a letter. Ali bir mektup yazmakta olduğunu söyledi.
    
    
    Dikkat ederseniz 9. ve 10. sıradaki örneklerimizde “direct” cümledeki fiillerimiz “The Past Perfect Tense” ve “The Past Perfect Continuous Tense” olduğu için “indirect” cümlede de aynı oluyor. Çünkü bu “tense”lerin birer derece daha “past”ı yoktur. Daha fazla “past”laştırmak olanağı olmadığı için aynı kalıyor.

1. Ali said “I will have written a letter.”
   Ali “Bir mektup yazmış olacağım” dedi.
   
   
   Ali said that he would have written a letter.
   Ali bir mektup yazmış olacağını söyledi.
   
   
2. Ali said “I will have been writing a letter.”
   Ali “Bir mektup yazmakta olacağım” dedi.
   

Ali said that he would have written a letter.”
Ali “Bir mektup yazmakta olacağım” dedi.

3. Ali said that he would have been writing a letter.
   Ali bir mektup yazmakta olacağını söyledi.
   

“Direct” cümleler “indirect” cümle haline çevrilirken işaret sıfatları da şöyle bir değişikliğe uğruyor.

 – o (şu)

 these – those bunlar – onlar (şunlar) 

Ayşe said “I saw this house.” Ayşe “Bu evi gördüm” dedi.

Ayşe said that she had seen that house. Ayşe o evi görmüş olduğunu söyledi. 

He said “I bought these books.” O, “Bu kitapları satın aldım” dedi.

He said that he had bought those books. O, o kitapları satın almış olduğunu söyledi.

Zaman zarfları ve yer zarfları sözün aktarıldığı yere ve zamana göre değişikliğe uğrar. Bunlar liste halinde verilmiştir.

Direct	Indirect
Here	There/here
Now	Then
Today	That day
Tonight	That night
Tomorrow	The next day
Yesterday	The day before
Last night	The night before
Last week	The week before
Last month	The month before
Last year	The year before
Next day	The following day
Next week	The following week
Next year	The following year
Ago	Befor

He said “I ate an apple yesterday.” O “Dün bir elma yedim” dedi. 

He said that he had eaten an apple the day before. O, bir gün önce bir elma yemiş olduğunu söyledi. 

Ayşe said to me “I am going to Ankara tomorrow.”
Ayşe bana “Yarın Ankara’ya gidiyorum” dedi. 

Ayşe told me that she was going to Ankara the next day. Ayşe bana ertesi gün Ankara’ya gideceğini söyledi.

He said “I am a doctor.”O “Ben bir doktorum” dedi.

He said that he was a doctor. O, bir doktor olduğunu söyledi.

Ahmet said “I want to go to Antalya .” Ahmet “Ben Antalya’ya gitmek isterim” dedi.

Ahmet said that he wanted to go to Antalya . Ahmet Antalya’ya gitmek istediğini söyledi. 

Posted in: Direct - Indirect